زنجیر جبران آسانسور در ساختمان ها و یا چاه هایی که ارتفاع زیادی دارند، به کار می رود. در واقع از این قطعه به عنوان یکی از مهم ترین قطعات در سیستم تعلیق آسانسور یاد می کنند. چرا که در آسانسورهایی که در ساختمان های با تعداد طبقات زیاد استفاده می شود، همواره نیاز است تا از تعداد سیم بکسل و قطعات تعلیق بیشتر و طولانی استفاده شود. به همین خاطر این افزاشی ارتفاع می تواند سبب برهم خوردن تعادل و عدم تعلیق آسانسور شود. به همین خاطر و به منظور پیشگری از بر هم خوردن تعادل کابین در مسیر، از انواع زنجیرها استفاده می کنند.
این وسیله کاربردها و مزیت های بسیاری در بالابرها و مکانیزم های مختلفی آسانسوری ایفا می کند. به همین دلیل نیز با توجه به اهمیت سیستم تعلیق و حفظ آن، بر آن شدیم تا در این مقاله در مورد یکی از مهم ترین قطعاتی این سیستم توضیحات جامعی را ارئه دهیم. چرا که تاثیر این قطعه بر نوع کارکرد و ایمنی آساسنورها و عملکرد سایر قطعا بسیار زیاد بوده و همچنین بتوانید در زمان نصب و راه اندازی آسانسور خود حتما از این وسیله به شکلی اصولی و استاندارد بهره ببرید.
زنجیر جبران آسانسور چیست؟
همواره حرکت درست و در یک راستا کابین ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. چرا که عدم حرکت صحیح می تواند مشکلات ایمنی و خطرساز زیادی را به وجود بیاورد. از همین رو در انواع آسانسورها از سیستم ها و قطعاتی استفاده می کنند، تا مانع از وقوع حادثه شوند. یکی از شایع ترین مشکلات در این راه افزایش طول سیم بکسل در طول طبقات می باشد. که این امر در ساختمان های با ارتفاع زیاد رخ می دهد. از همین رو این عامل سبب بر هم خوردن تعادل بین کابین آسانسور و وزنه تعادل می شود. از همین رو استفاده از زنجیر جبران یکی از روش هایی است که سبب ایجاد تعادل بین سیستم های مکانیکی و دینامیکی آسانسور کششی می شود. و در واقع مانع از تاب خوردن سیم بکسل به دلیل طول زیاد می شود.
جنس این زنجیر از نوع فولاد بوده که همواره از یک روکش پلاستیکی بهره می برد. مقاومت و کیفیت بالا از جمله مهم ترین ویژگی های این قطعه به حساب می آیند. چرا که باید قادر باشد تا سیم بکسل را که خود از کیفیت و مقاومت بالایی برخوردار است را کنترل کند. از همین رو میزان وزن آن باید هم وزن سیم بکسل های کار شده در آسانسور باشد. به همین خاطر انتخاب نوع، مدل، و اندازه آن متناسب با نمره و ابعاد سیم های بکسل بسیار با اهمیت است. چرا که عدم تطابق وزن آن با سیم بکسل می تواند سبب برهم خوردن تعادل بین بخش ها شود. و عملا کاربرد این بخش را از بین برده و باید شاهد تکان خوردن های متوالی کابین در زمان حرکت بین طبقات باشیم. که این امر در ایمنی و سلامت حرکتی آسانسور و مسافران نیز اثرگذار است.
دلایل بکارگیری زنجیرهای جبران چیست؟
با توجه به مواردی و کاربرد هایی که این وسیله دارد، اما متاسفانه کماکان در بسیاری از آسانسورها هنوز از این وسیله استفاده نمی کنند. اما در صورت بکارگیری این وسیله علاوه بر افزایش کارایی و استانداردهای آسانسور ایمن، تعادل کابین آسانسور نیز به خوبی حفظ می شود. که این امر در هنگام حرکت و جابجایی کابین بسیار مهم و ضروری است. چراکه در غیر این صورت می تواند برای مسافران داخل کابین مشکلات متعددی را به وجود بیاورد. همچنین از خرابی های معمول و مشکلات مختلف این زنجیر جلوگیری می کند. ضمن اینکه عدم استفاده از این قطعه نیز مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. به همین خاطر در ادامه به برخی از خرابی ها و مشکلاتی که در صورت عدم بکارگیری این زنجیر به وجود می آید، می پردازیم.
- سبب ایجاد سائیدگی و خوردگی بسیار بدی بر روی سیم های بکسل و همچنین وزنه تعادل می شود
- در صورت عدم استفاده از آن سبب افزایش هزینه های جانبی همچون هزینه سرویس و نگهداری آسانسور می شود
- عدم استفاده از زنجیر جبران آسانسور موجب افزایش دمای بیش از حد موتور و در نتیجه خرابی زودهنگام می شود
- ایجاد خراش، سائیگی و خوردگی بر روی شیار فلکه اصلی موتورهای گیربکسی می شود
- افزایش مصرف انرژی و در نتیجه اتلاف آن، که این امر مخصوصا در آسانسورها بسیار اهمیت داشته و به همین خاطر سازندگان در تلاش هستند تا مدل های کانسپت خورشیدی و یا مغناطیسی را در آینده نزدیک وارد بازار کنند.
- ایجاد حالت سرخوردگی سیم های بکسلی که بر روی فلکه کششی قرار دارند
معرفی انواع زنجیرهای جبران
همان طور که اشاره کردیم درمورد نوع کارکرد، و ویژگی های این قطعه باید گفت که کاربردهای این محصول در آسانسورها و بالابرهای کششی است. در واقع این قطعه در انواع دیگر آسانسورها همچون مدل هیدرولیک و سایر مدل ها کاربردی ندارد. از همین رو تنها در مدل های کششی کاربرد داشته و انواع مختلفی نیز دارد. که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
- زنجیر کنف دار: این مدل ها از سوراخ های موجود در زنجیرهای رشته ای از قسمت کف یا زیرین آن عور می کند.
- زنجیر کابلی یا روکش باتومی: در این مدل روکش های باتومی با کمک تجهیزات و تکنولوژی مدرن بر قسمت رویی زنجیر قرار داده می شود. که این روکش علاوه بر افزایش دوام و ممقاومت زنجیر، سبب افزایش طول عمر آن نیز می شود.
- زنجیر روکش پلاستیکی: در این مدل نیز روکشی از نوع PVC بر روی زنجیر قرار می گیرد.
در این مدل های گفته شده هر کدام دارای ویژگی ها و مزیت های مختلفی هستند. اما از لحاظ قدمت مدل کنف دار نسبت به دو مدل دیگر قدیمی تر می باشد. همچنین در زنجیر جبران آسانسور مدل کابلی به خاطر اینکه قطر و قوس آن نسبت به زنجیرهای مدل پلاستیکی بیشتر است، زمان برگشت قوس آن نیز بیشتر می باشد. به همین خاطر در این مدل ها و جبران آن در این مدل و در هنگام نصب مدل کابلی در حدود 1 تا 1.5 سانتی متر فضای بیشتری را در نظر می گیرند. تا مشکلی به وجود نیامده، در غیر این صورت احتمال پیچش و یا ترک خوردن زنجیر وجود دارد. ضمن اینکه هر چقدر این امر دقیقی تر باشد، تراز و یا حالت توقف کابین دقیقا رو به رو درب آسانسور در نظر گر فته شده می باشد.
چه زمانی از زنجیر جبران استفاده کنیم؟
پیش تر نیز درمورد ضرورت ها، شرایط استفاده و دلایل آن توضیحاتی دادیم. اینکه چند فاکتور مهم در انتخاب این قطعه و آن هم در برخی از بالابرها الزامی و مهم ات. همچون ارتفاع ساختمان، ارتفاع چاه، مدل آسانسور و… اما شوابطو شرایطی وجود دارد که ما گاهی ملزم به استفاده از این قطعه می کند. و یا ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که نیازی به استفاده از آن نباشد. به همین خاطر و برای آشنایی بیشتر در مورد اینکه چه زمانی می توان از زنجیر جبران آسانسور استفاده کرد، نکاتی را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
- در شرایطی که وزن سیم بکسل معلق و استفاده شده در چاه بیشتر و یا مساوی با 20 درصد از وزن کل کابین باشد.
- اگر تراولینگ کابین در دو سمت رفت و برگشت دارای اندازه ای بیشتر از 33 متر باشد، در این حالت استفاده از زنجیرهای جبران الزامی به نظر می رسد.
- اگر ارتفاع کار شده در طبقات بیشتر از 27 متر باشد، و تعداد طبقا ساختمان و یا تعداد توقف های آسانسور از 10 عبور کند، باید از زنجیر جبران استفاده شود.
- در تمامی ساختمان هایی که در حدود 8 تا 10 طبقه نیز دارند از این زنجیر استفاده می شود. گرچه عدد دقیق آن بستگی به وزن کابین و یا ظرفیت آن، تعداد قطعات جانبی به کار رفته همچون وزن و ارتفاع سیم بکسل ها دارد. همچنین مهم ترین نکته در این مورد تشخیص کارشناس فنی مربوطه می باشد.
- اگر وزن کل سیم های بکسل معلق و یا استفاده شده درون چاه از وزن معمول یک شخص (75 کیلوگرم) بیشتر باشد، باید از زنجیرهای کمکی استفاده شود. تا بتواند حداقل تحمل وزن و میزان باری که از سمت قطعات به کابین می آید، تامین شود.
فرمول محاسبه وزن زنجیر جبران آسانسور
همان طور که گفته شد، محاسبه وزن این زنجیر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. چرا که باید به گونه ای تعیین شود که با وزن سیم های بکسل و سایر بخش ها همخوانی داشته باشد. در صورت اضافه وزن و یا وزن کم تر نسبت به سایر بخش ها، باز هم عدم تعادل حاصل شده و در نتیجه مشکل آفرین خواهد بود. به همین دلیل نیز برای محاسبه دقیق و بهتر زنجیر جبران از فرمولی استفاده می کنند که در این امر موثر و کارآمد است. در واقع بسیاری از شرایط اجرا و طراحی سازه ها با انجام محاسبات دقیق انجام می شود. چرا که برای هر یک از بخش ها و محاسبه بارهای وارده نیاز به رعایت برخی استانداردها و دستورالعمل ها است. به همین خاطر فرمول زنجیر جبران آسانسور به شرح ذیل مورد استفاده قرار می گیرد.
وزن زنجیر برابر است با: نصب وزن تراول کابل + وزن سیم های بکسل معلق درون چاه
برای محاسبه میزان وزن سیم های بکسل نیز فرمولی کلی وجود دارد. که می توان با محاسبه وزن یک متر سیم بکسل، آن را در مجموع رشته های آویزان آن ضرب کرد. سپس عدد به دست آمده را در ضریب سیک بکسل بندی ضرب و در فرمول نهایی از آن استفاده کرد. به طور خلاصه وزن مقدار یک متر از زنجیر باید برابر با مجموع وزن یک متر سیم بکسل و نصف تراول کابل باشد. که تمامی این محاسبات باید به شکلی دقیقی توسط مهندسان و ناظران مربوطه انجام و به دقت اجرا شود. در واقع نکته دیگر اهمیت هر یک از این قطعات است. که شاید به ظاهر بسیار شبیه به هم و عملکرد یکسانی دارند، اما هر یک از آن ها می توانند بسیار در ساختار آسانسور تعیین کننده باشند.
نکات مهم در رابطه با زنجیرهای جبران
در ادامه به مهم ترین نکاتی که در رابطه با قطعه، هر یک از تکنسین ها و سرویس کاران آسانسور باید بدانند، اشاره می کنیم.
- گاهی اوقات به منظور حرکت روان تر و بهتر این زنجیرها، از فلکه و یا سایر تجهیزات جانبی در کف چاه آسانسور استفاده می کنند. که البته تا حدی زیاد خطرات ناشی از آن را نیز کاهش داده و ایمنی و امنیت آسانسور را افزایش می دهد.
- این قطعه باید به شکلی به کابین و قاب وزنه نصب شود که در صورت گیر کردن و یا هرگونه اختلال در حرکت، میکروسوئیچ ها به سرعت فعال شده و سبب توقف آسانسور شوند.
- محل قرارگیری درب ها در داخل چاه با توجه به ابعاد چاه و محل قرارگیری زنجیرها بسیار مهم است. ضمن اینکه ابعاد در مکانیزم های مختلف مانند درب سلکوم و یا فرماتور می تواند متغیر باشد، که باید به آن توجه کرد.
- یکی از نکات مهم در رابطه با استفاده از زنجیر جبران آسانسور باید بدانید، عدم برخورد آن با سایر قطعات است. در واقع در زمان توقف و یا حرکت نباید هیچ برخوردی با سایر بخش ها و تجهیزات داشته باشد
- در آسانسورهایی که سرعت بالایی در زمان حرکت دارند، از زنجیرهای با ویژگی ضد پیچش در هنگام توقف های ناگهانی استفاده می کنند. این عامل امنیت و راندمان کارکرد را بهبود می بخشد
- باید در نظر داشته باشید که گردش زنچیرهای جبران در داخل چاهک به شکل نیم دایره ای یا قوس دار باشد
- در زمان نصب این قطعه، باید آن را به خوبی به بخش یوک متصل کرد. بعد از آن باید به فاصله 60 تا 90 سانتی متری به شکل حلقه ای و با کمک قلاب، دوباره این زنجیر را به کابین متصل کنیم.
