استاندارد آسانسور به منظور پیشگیری از وقوع حوادث مختلف و پس از چند سال، از اوایل دهه 80 (سال 83) وضع گردید. این قوانین به منظور تایید کیفیت آسانسور، نوع طراحی و ساخت، و الزامات نحوه نصب الزامی شد. این شاخص ها لازمه تولید محصول هستند که پس از تایید توسط کارشناسان اجرایی می شود. چرا که همواره در وسایلی که ارتباط مستقیمی با انسان ها دارد، به دلیل حفظ ایمنی باید از منظر مختلف بررسی و تست شوند. از همین رو وضع یک سری قوانین و ایجاد برخی از قوانین و الزامات می تواند در قرارگیری چهارچوب ایمنی کمک کننده باشد. مخصوصا که تولید این وسایل امروزه بسیار گسترده تر شده و امکان کاهش کیفیت به دلیل تمرکز روی کمیت وجود خواهد داشت.
با توجه به وقوع مشکلات و حوادث مختلف اعم از خسارات مالی و جانی، اجرای استانداردسازی موجب گردید تا با کاهش مشکلات مختلف، افراد با دغدغه کم تر از این وسیله بسیار کاربردی استفاده نمایند. به همین منظور قصد داریم تا در این مقاله موارد مهمی که برای یک آسانسور ایمن و استاندارد لازم است را شرح دهیم. تا با انتخاب یک محصول مناسب، علاوه بر کیفیت و کارایی، از امنیت لازم نیز برخوردار شوید. تا با ایمنی مناسبی در ساختمان خود و با بکارگیری انواع مکانیزم های مورد نظر از محصول خود استفاده ببرید. ضمن اینکه رعایت استانداردها به افزایش کارایی و راندمان آسانسور نیز کمک شایانی می کند.
استاندارد آسانسور چیست؟
همان طور که در ابتدا هم به آن اشاره کردیم، به مجوعه ای از قوانین گفته می شود، که از نصب درب آسانسور گرفته تا قرارگیری کوچک ترین پیچ و تمامی الزامات، استاندارد تعیین شده آسانسور می گویند. این قوانین برای حفظ سلامت و ایمنی افراد در نظر گرفته شده است. در مبحث 15 مقررات ملی ساختمان، موسسه تحقیقات و استاندراد ایران به عنوان متولی این امر تعیین شده است. با توجه به این اختیارات، این مجموعه وظایف خود را به شرکت های معتبر و منتخب در سطح کشور محول می کند. این وظایف شامل موارد مختلفی اعم از تحویل آسانسور، تعیین صلاحیت فروشنده، نصابان و کارشناسان فنی و… می شود. همچنین لازم به ذکر است که این شرکت ها باید دارای پروانه مونتاژ و طراحی از وزارت صنایع و معادن باشند.
رعایت استاندارد در هنگام طراحی و ساخت یک آسانسور نیز بسیار با اهمیت است. چرا که برخی از افراد و یا شرکت ها صرفا متناسب با نوع ابزار و متریالی که در اختیار دارند اقدام به تولید قطعات و تولید آسانسور می کنند. که این امر خریداران را برای دریافت گواهینامه های ایمنی دچار مشکل خواهد کرد. از همین رو انتخاب یک شرکت معتبر که در این زمینه دارای رزومه مناسبی باشد بیسار حایز اهمیت است. مخصوصا یکی از اصلی ترین مراحل در راه اندازی آسانسور، کابین سازی اصولی و درست است. که نقش تعیین کننده ای در کیفیت و راندمان سازه ما خواهد داشت. از همین رو تمامی این بخش ها و طراحی و نقشه کشی ها باید با دقت بالا و محاسبه اجزا و قطعات انجام شود. چرا که تمامی جزئیات در نتیجه نهایی نقش دارند.
انواع استانداردها و الزامات آسانسور
1- استاندارد اولیه آسانسور
طبق قانونی که در مورد ایمنی آسانسورها وضع شده، همه افراد برای دریافت پایان کار ملزم به گرفتن گواهی استاندارد آسانسور می باشند. به این گواهی اصطلاحا استاندارد اولیه نیز می گویند. دیگر نکته مهم در این مورد عدم استفاده از آسانسور پیش از دریافت این گواهینامه می باشد. بدین شکل که افراد نباید از آسانسور تا زمان دریافت این گواهی استفاده نمایند. پس از دریافت آن می توان از آسانسور استفاده کرد. در واقع این قانون از زمان سوار شدن به کابین آسانسور تا جابجایی حتی برای یک طبقه می باشد. آن هم به دلیل حفظ ایمنی و سلامت مسافران هستند. چرا که همان طور که آسانسور می تواند بسیار کارآمد و کاربردی باشد، به همین میزان نیز می تواند در صورت عدم رعایت ایمنی و نکات خطرساز باشد.
با توجه به موارد مطروحه با بازرسی و بررسی تمامی بخش ها توسط کارشناس، بخش عمده ای از مشکلات مرتفع خواهند شد. چرا که در صورت وجود هرگونه نقص فنی و یا ایراد در قطعات، کارشناسان آن ها را شناسایی و رفع می کنند. در صورت استفاده از آسانسور پیش از دریافت گواهینامه، در صورت وقوع هر حادثه ای مالک باید پاسخگوی مراجع قضایی باشد. و تمامی اتفاقات و مشکلات بر عهده مسئول راه اندازی غیرمجاز می باشد. به همین خاطر این افراد باید با وسواس بیشتری تمامی بخش ها و نکات را بررسی و مشکلات احتمالی و یا موجود را رفع کنند. چرا که در غیر این صورت به صورت قانونی و از طریق مجاری قانون، باید پاسخگوی کم کاری خود باشند. که این امر می تواند تبعات مختلف حقوقی و قضایی را برای فرد مسئول در پی داشته باشد.
2- استاندارد ادواری آسانسور
به منظور پیشگری از هرگونه حادثه و افزایش نکات ایمنی، افرادی که در ساختمان خود آسانسور دارند، ملزم هستند تا گواهی استاندارد خود را هر ساله تمدید کنند. به این کار گواهی استاندارد آسانسور ادواری نیز گفته می شود. نکته قابل توجه در این مورد این است که تمدید این گواهی از لحاظ قانونی الزامی نبوده اما از لحاظ فنی الزامی است. تا با بررسی ادواری و یا دوره ای همانند سرویس و نگهداری ماهیانه، تمامی موارد بررسی و چک شوند. چرا که اکثر قطعات آسانسور دائمی نبوده و نیاز به سرویس، تعمیر و یا حتی تعویض پیدا می کنند. و عدم بررسی به موقع می تواند مشکل ساز شود. به همین خاطر باید بررسی بخش ها و اجزای گوناگون همواره مورد بررسی قرار بگیرد.
یکی از ویژگی های این تمدید دارد، الزام افراد به بررسی سالیانه آسانسور خود می باشد. گرچه همان طور که گفته شد، به طور معمول آسانسورها نیاز دارند تا به صورت دوره ای و ماهیانه سرویس شوند، اما این کار نیز سبب می شود تا همه جوانب و راندمان دستگاه به طور کامل بررسی شود. استاندارد ادواری سبب افزایش ایمنی و کاهش چمشگیر حوادث می شود. ضمن اینکه سازمان استانداردسازی نیز با این روش می تواند احاطه بهتری به کیفیت و کارایی آسانسورهای نصب شده داشته باشد. تا اگر نیاز به اصلاح مورد و یا قطعه ای در آسانسورها وجود داشت، و یا این که موردی که بتواند ایمنی راا فزایش و حوادث را کاهش دهد، با این کار به راحتی به تمامی ساختمان های دارای آسانسور ابلاغ کند. تا در سریع ترین زمان ممکن ایرادات رفع و تغییرات انجام شود.
اصلی ترین آیتم ها در بازرسی آسانسور جهت بررسی استاندارد آن
همان طور که بارها اشاره کردیم، یک آسانسور از بخش های مختلفی تشکیل شده است. به همین علت و به دلیل پیچیدگی سیستم های مختلف در آن، نکات مهم بازرسی آن عامل موارد بسیار زیادی می شود. که چه در هنگام بازرسی و چه در زمان سرویس و نگهداری باید به خوبی بررسی و تست شوند. به همین خاطر و با توجه به اهمیت این موضوع، اصلی ترین بخش هایی که در زمان بازرسی استاندارد آسانسورها مورد بررسی قرار می گیرند را در ادامه ذکر می کنیم.
- بررسی شستی های احضار در زمان پایین و بالا رفتن آسانسور
- نصب صحیح قلاب سقف
- اجرای صحیح و استاندارد بتن ریزی انجام شده در قسمت سقف
- قرار دادن حفاظ برای سیم های بکسل به همراه بررسی میزان مقاومت و استحکام آن ها، و برابری فشار سیم ها
- بررسی و کنترل شاقول بودن موتور استفاده شده برای آسانسور
- بررسی بخش روغندان و کیفیت نوع روغن استفاده شده (با توجه به اینکه در انواع موتورها و با توجه به نوع چرخ دنده های استفاده شده نوع روغن نیز باید متناسب با آن غلیظ و رقیق تر باشد)
- بررسی تمامی راه ها و دستورالعمل های نجات اضطراری
- کنترل میزان روشنایی چاه و موتورخانه با توجه به محل قرارگیری چراغ های تونلی و مدل آن ها
- کنترل و بررسی میکروسوئیچ کار شده در قسمت دریچه
- بررسی سیستم برق اضطراری (باتری)
- کارکرد صحیح مکانیزم های درب، که بهتر است جهت نتیجه بهتر از نوع درب سلکوم استفاده شود
مراحل دریافت گواهی استاندارد
برای دریافت این گواهی ابتدا باید تمامی مراحل ساخت ساختمان و برق کشی به پایان رسیده باشد. ضمن اینکه مراحل نصب و راه اندازی آسانسور نیز انجام شده باشد. سپس برای درخواست نظارت یک شرکت معتبر بر دریافت گواهی استاندارد خود می توانید درخواست خود را از طریق سامانه مربوطه انجام دهید. پس از تعیین شرکت و پرداخت هزینه بازرسی، نقشه ها و محاسبات آن باید به شرکت مربوطه ارسال گردد. سپس پس از تعیین زمان، بازرسی در محل شما صورت می پذیرد. سپس در صورت وجود هرگونه نقص، نسبت به رفع آن ها توضیحاتی ارائه می شود و در غیر این صورت و اجرای صحیح تمامی بخش ها و بکاگیری اصولی از قطعات، سلامت و استاندارد آسانسور شما تایید می شود.
در این مرحله بهتر است که که با شرکت مربوطه برای سرویس و نگهداری آسانسور خود قرارداد ببندید. تا در این مدت زمان تمامی سرویس ها و بررسی های لازم را انجام دهد. پس از این کار و تکمیل تمامی مدارک، درخواست خود را ارائه می کنید تا در مدت زمان مشخصی تاییدیه خود را دریافت نمایید. چرا که همکاری با یک شرکت معتبر سبب می شود تا خود سرویس کاران و متخصصان آن شرکت، احاطه بیشتری به کاری که خود انجام داده اند، داشته باشند. بر همین اساس همواره مراحل سرویس و یا نصب و تعمیر هر یک از قطعات با سرعت و اشراف بیشتری از سمت متخصص انجام می پذیرد. اما در صورت تغییر مدام سرویس کار، ممکن است کار آن طور که باید پیش نرود.
مدت زمان دریافت گواهینامه استاندارد
معمولا دریافت این گواهی کمی زمان بر می باشد. ضمن اینکه دریافت این گواهی به صورت شخصی این زمان را افزایش می دهد. چرا که عدم بررسی آن توسط کارشناس و بازرس، باعث باقی ماندن ایرادات زیادی جهت راه اندازی آسانسور شما خواهد شد. ضمن اینکه در صورت رعایت چک لیست صحیح این کار و انجام تمامی دستورالعمل ها مشکلی به وجود نخواهد آمد. به همین جهت ممکن است این پروسه حدود 10 الی 30 روز زمان ببرد. (دریافت گواهی اولیه حدود 20 تا 30 روز و دریافت استاندارد ادواری حدود 10 الی 30 روز خواهد بود) این زمان برای انواع آسانسور کششی و یا مدل های هیدرولیک و شیشه ای تقریبا یکسان است.
یکی دیگر از زمان بندی اینچنینی برای آسانسورها، بررسی تمامی بخش ها است. در واقع آساسنور محدود به کابین و درب نبوده و از بخش های مختلفی تشکیل شده است. که پیش تر نیز به آن اشاره کردیم. که در این بین بررسی تمامی این قسمت ها با توجه به اینکه با یکدیگر در ارتباط بوده و بر کارکرد یکدیگر اثرگذار هستند، کمی زمانبر می باشد. به همین خاطر باید این زمان را در زمان تصمیم برای راه اندازی، برای استاندارد آسانسور خود در نظر داشته باشید.
مدت اعتبار گواهی استاندارد آسانسور
اغلب تمامی گواهینامه های استانداردی که از طرف سازمان ملی استاندارد صادر می شوند، دارای اعتباری یک ساله می باشند. به همین خاطر پس از گذشت یک سال، گواهی فاقد اعتبار بوده تا پس از بررسی مجدد از سمت بازرس و دریافت تاییدیه های جدید، تمدید شود. یکی از دلایل اعطا گواهی یکساله، بازرسی سریع آسانسور بوده تا با افزایش بازبینی و سرویس آن مشکلی از بابت ایمنی وجود نداشته باشد. این کار میزان خطرات احتمالی و یا وقوع حادثه به دلیل خرابی قطعات را نیز کاهش می دهد. همچنین برسری سریع تر قطعات و بروز خرابی در آن ها، مانع از گسترش مشکل به سایر بخش ها و از کار افتادن آسانسور می شود. ضمن اینکه این امر از صرف هزینه های بیشتر نیز جلوگیری می کند.
یکی دیگر از دلایل اعطا گواهی های یک ساله، بررسی آسانسورهایی است که به دلایل مختلف سرویس و نگهداری منظمی نداشته اند. در واقع در بسیاری از ساختمان ها افراد برای عدم پرداخت هزینه، تا زمان خرابی و ایجاد مشکل نسبت به سرویس و نگهداری آسانسور خود اقدام نمی کنند. به همین خاطر این کار سبب می شوند تا حداقل این چنین افرادی که منظم پیگیر وضعیت آساسنورو سلامت سایر افراد نیستند نیز برای دریافت گواهینامه و بررسی کلی آسانسور خود اقدام کنند.
مشکلات ناشی از عدم تهیه گواهی استاندارد
مهم ترین مواردی که هنگام استفاده از آسانسور غیر ایمن به وجود می آید، مواردی همچون سقوط کابین، محبوس شدن، گیر کردن بین درب ها و … می باشد. علت این عوامل را نیز می توان در قطعی برق و عدم رعایت ظرفیت آسانسور دانست. همچنین نبود ژنراتور برق در ساختمان مزید بر علت است. در واقع با استفاده از این قطعه و یا باتری اضطراری نیز می توان از این مشکل جلوگیری کرد. ژنراتور و باتری جزو قطعات مهمی هستند که در آسانسورهای بیمارستانی مورد استفاده قرار می گیرد. چرا که در این بخش کارکرد آسانسور بسیار مهم بوده و به هیچ عنوان نباید آسانسورها برای مدت زمان طولانی خراب و از کار افتاده باشند. چرا که بیشتر آن ها برای حمل و جابجایی بیماران مورد استفاده قرار می گیرد.
همان طور که می دانید یکی از مهم ترین عواملی که مانع از سقوط کابین آسانسور می شود، علاوه بر انجام سرویس های دوره ای، استفاده از سیستم پاراشوت می باشد. این سیستم در زمانی که کابین ها به هر علتی از مسیر حرکت خود خارج شده و یا اتصالات دچار نقص شوند، عمل می کنند. در صورتی که تمامی موراد ایمنی رعایت شود و استاندارد آسانسور نیز دریافت گردد، کم تر شاهد چنین مشکلاتی خواهیم بود. پس حتما دریافت این گواهینامه را در نظر داشته باشید.
مسئولیت عدم دریافت استاندارد آسانسور با چه کسی است؟
اگر یک آسانسور فاقد گواهینامه استاندارد باشد، و حادثه ای رخ دهد، به صورت کلی و در اکثر مواقع دو عامل می تواند مقصر و یا مسئول باشد. البته که تحت شرایطی افراد مسئول می توانند بیشتر نیز شوند. اما مالک یا مدیر به همراه شخص بهره بردار نفرات اصلی هستند. در صورت عدم نصب صحیح، خرابی در قطعات، عدم نقشه کشی و اجرا در طراحی سازه آسانسور و یا هرگونه مشکلی که به شرکت ارائه دهنده خدمات مربوط باشد، آن افراد نیز باید در صورت لزوم و طبق قوانین پاسخگو باشند. به همین خاطر و به دلیل اهمیت موضوع به دو عامل اصلی در این شرایط می پردازیم.
1- مالک و یا مدیر ساختمان
بر اساس بندهای موجود در مبحث مقررات ملی ساختمان، مالک و یا مدیران ساختمان وظیفه ایمن سازی و اخذ گواهینامه های لازم را برعهده دارند. این افراد باید تمامی پیگیری های لازم را جهت اخذ این تاییدیه ها تا زمان حصول نتیجه به منظور انجام تمامی مراحل استاندارد سازی انجام دهند. همچنین این افراد پس از دریافت گواهینامه استاندارد آسانسور باید نسبت به انجام سرویس ها و نگهداری دوره ای نیز اقدام نمایند. در صورت کوتاهی هر یک از این افراد و وقوع حادثه، افراد صدمه دیده به منظور دریافت خسارت می توانند از این افراد نسبت به کم کاری در رعایت ایمنی و استانداردهای لازم شکایت کنند.
۲- شخص بهره بردار
به صورت کلی در صورت وقوع هرگونه خسارت مالی و یا جانی، زمانی که ایمنی و استاندارد ها توسط بهره بردار رعایت نشده بود، بر عهده همان شخص می باشد. و کارشناس و بازرس با تعیین مباحث کلی بهره بردار را مسئول مشخص نموده و او باید نسبت به جبران خسارت اقدام کند. به همین علت نیز باید مالکین در صورت اجازه ساختمان با ساکنین نسبت به تعیین مسئول و یا مدیر برای سرویس و نگهداری آسانسور اقدام کند. و یا خود نسبت به دریافت گواهینامه ها و ایمنی های لازم در زمان مقرر و پیش از وقوع هر مشکل یا حادثه ای دست به کار شود.
چگونه از وضعیت استاندارد آسانسور خود مطلع شویم؟
اطلاع از شرایط ایمنی و استانداردهای بالابر، نیازمند اطلاعات دقیق از قوانین و شرایط آسانسور می باشد. که برای شناخت بهتر علاوه بر استفاده مداوم از سرویس و نگهداری آسانسور خود، باید از افراد متخصص و فنی در این زمینه کمک بخواهید. تا مطابق با دستورالعمل ها شما را در مسیر راه اندازی یک آسانسور با کیفیت و ایمن راهنمایی کنند. ضمن اینکه استفاده از بهترین قطعات و با کیفیت ترین ها نیز در این امر موثر هستند. البته که لزوما به معنا تهیه کابین و یا مدل های لوکس نیست، بلکه از قطعات و مکانیزم هایی استفاده شود که کیفیت بالایی دارند. همانند مکانیزم درب فرماتور و یا سلکوم که در کارکرد درب و سلامت آن بسیار موثر می باشد.
به منظور دریافت اطلاعات تکمیلی بهترین روش استعلام از سازمان استاندارد ایران می باشد. در همین راستا نیاز است تا از شناسه ملی و یا استاندارد آسانسور خود مطلع باشید. که می توانید آن را از روری پلاک نصب شده بر روی کابین ملاحظه نمایید. همچنین می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و یا خرید هر یک از قطعات جانبی و یا درب و کابین با گروه صنعتی مگا تماس حاصل فرمایید. این مجموعه به عنوان یکی از شرکت های عضو در صنعت آسانسور کشور همواره ارائه دهنده انواع خدمات و محصولات در این زمینه می باشد.
